เมนู

ส่วนพระเจ้ามิลินท์ปิ่นเวียงชัยฟังพระนาคเสนบอกนัย ก็มีพระทัยโสมนัสตรัสว่า
กลฺโลสิ สธุสะพระผู้เป็นเจ้านี้กล่าวถ้อยคำสมควรในกาลบัดนี้
ปุนปฏิสนธิคหณปัญหา คำรบ 7 จบเท่านี้

นามรูปปัญหา ที่ 8


ราชา

สมเด็จพระเจ้ากรุงมิลินท์ภูมินทราธิบดี มีพระราชโองการตรัสถามว่า ภนฺเต
นาคเสน
ข้าแต่พระนาคเสนผู้เป็นเจ้า พระผู้เป็นเจ้าวิสัชนาแก่โยมว่า รูปธรรมนามธรรมนี้ ก็
นามธรรมนั้นเป็นประการใด รูปธรรมนั้นเป็นประการใด
พระนาคเสนวิสัชนาแก้ไขว่า ธรรมสิ่งเรียกว่าเป็นธรรมอันหยาบ ธรรมสิ่งนั้นเรียกว่า
รูปธรรม ธรรมสิ่งไรสุขุม ธรรมสิ่งนั้นคือจิตเจตสิกนี้ ชื่อว่านามธรรม พึงสันนิษฐานเข้าใจให้ชัด
ว่าธรรมอันหยาบเรียกว่ารูปธรรม ธรรมอันละเอียดเรียกว่านามธรรม นามธรรมคือจิตเจตสิก
พระเจ้ากรุงมิลินท์ปิ่นกษัตริย์มีพระราชโองการตรัสถามว่า ภนฺเต นาคเสน ข้าแต่พระ
นาคเสนผู้เป็นเจ้า ไฉนเล่านามธรรมคือจิตเจตสิกนี้จึงให้ปฏิสนธิ รูปธรรมจึงไม่ให้ปฏิสนธิเล่า
พระนาคเสนถวายพระพรว่า มหาราช ดูรานะบพิตรพระราชสมภาร รูปธรรมนาม
ธรรม 2 ประการนี้ อญฺญมญฺญนิสฺสิตา อาศัยแก่กัน เอกโต อุปฺปชฺชนฺติ บังเกิดด้วยกันใช่แต่จะ
ให้ปฏิสนธิแต่นามธรรมสิ่งเดียวหามิได้ ขอถวายพระพร
พระเจ้ากรุงมิลินท์ภูมินทร์บรมกษัตริย์ตรัสว่า นิมนต์พระผู้เป็นเจ้ากระทำอุปมาไปก่อน
พระนาคเสนถวายพระพรว่า มหาราช ดูรานะบพิตรพระราชสมภาร เปรียบปานดุจไข่ไก่
กลลํ น ภเวยฺย ถ้าไม่บังเกิดข้นเข้าเป็นกลละกลมเป็นก้อนก่อนก็บ่ห่อนจะเป็นไข่ขึ้นไป ตกว่า
ทีฆมทฺธานํ สมภาวิตํ เวียนวนมาในวัฏสงสารสิ้นกาลช้านาน บพิตรพระราชสมภาร
จงทราบพระญาณด้วยประการฉะนี้
สมเด็จพระเจ้ามิลินท์ปิ่นกษัตริย์ได้ฟังก็โสมนัสตรัสว่า กลฺโลสิ สธุสะพระผู้เป็นเจ้า
อุปมานี้สมควรแล้ว
นามรูปปัญหา คำรบ 8 จบเท่านี้